Pasterstwo i bacowanie dziedzictwem kulturowym

owce tłoczące się w stadzie
Bacowanie – praktyka kulturowego wypasu owiec w polskich Karpatach – zostało wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.

Chronić dziedzictwo kulturowe

Konwencja UNESCO w sprawie niematerialnego dziedzictwa kulturowego kraju została zatwierdzona w 2003 roku, w Polsce została ratyfikowana w 2011 roku. Celem konwencji jest ochrona przejawów dziedzictwa w różnych dziedzinach, między innymi w tradycjach i przekazach ustnych, sztukach widowiskowych, zwyczajach, rytuałach i obrzędach, czy też w umiejętnościach związanych z rzemiosłem tradycyjnym. Aktualnie na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego znajduje się około. 50 wpisów, jednym z nich od niedawna jest bacowanie. Dla Związku Podhalan, który przygotowywał dokumentację niezbędną do wpisu na krajową listę niematerialnego dziedzictwa, to bardzo ważny moment, ponieważ rodzima tradycja, jaką jest bacowanie i wypas owiec będzie kultywowana, podtrzymywana i przede wszystkim chroniona.

Kulturowy wypas owiec – redyk

Każdego roku, w okolicach 23 kwietnia, dnia św. Wojciecha, patrona pasterzy, tradycyjnie na terenach górskich rozpoczyna się redyk, czyli wiosenne wyjście owiec na wypas, który trwa zazwyczaj do św. Michała (29 września). Uroczystemu wyprowadzeniu owiec na hale towarzyszy często muzyka. To wraz z wyjściem owiec rozpoczyna się tak naprawdę wiosna, a początek wypasu jest uzależniony w wielu miejscach od warunków pogodowych. Przyjmuje się również, że owce mogą być wyprowadzone na hale, gdy trawa osiągnie wysokość 8 centymetrów. Niemniej pod koniec kwietnia hale i łąki górskie w różnych stronach Małopolski zaczynają tętnić życiem – coraz częściej słychać dźwięk dzwonków owiec oraz nawoływania pasterzy zaganiających je na nocleg. Owce pozostają na halach aż do jesieni, kiedy to przed pierwszym śniegiem następuje redyk jesienny, czyli uroczyste zakończenie wypasu.

Wypas kulturowy to gospodarka pasterska prowadzona na terenach parków narodowych, dozwolona pod warunkiem zachowania licznych ograniczeń. Jest ona również formą ochrony krajobrazu górskiego oraz wyjątkowym sposobem przekazywania i utrwalania pasterskich tradycji. Najsłynniejszy jest wypas kulturowy prowadzony na 30 polanach na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Należą do nich, między innymi: Polana Chochołowska, Polana Kopieniec, Polana Huciska czy Kalatówki. Z kulturowym wypasem owiec związane jest także bacowanie. W miejscach wypasu owiec funkcjonuje wiele bacówek, w których sprzedawane są oscypki, bundz i żętyca. Znajdują się one na Polanie Chochołowskiej, u wylotu Doliny Lejowej, na Wyżniej Kirze Miętusiej w Dolinie Kościeliskiej, pod Kuźnicami. Podczas wypasu kulturowego jest zachowana tradycja, wszystko odbywa się tak jak dawniej, a definiują go wytyczne i ograniczenia; zachowywane są obyczaje i obrzędy, baca i juhasi używają tradycyjnego sprzętu, odzieży i posługują się gwarą góralską. To co jest istotne, to fakt, że na tatrzańskich polanach wypasane mogą być tylko owce miejscowej rasy górskiej, natomiast pilnować może ich tylko owczarek podhalański.

Oprócz Tatr wypas owiec odbywa się także w Pieninach i Beskidach, a uroczyste redyki na rozpoczęcie i zakończenie sezony odbywają się w Szczawnicy, Bukowinie, Ludźmierzu, Wiśle, Lipnicy Wielkiej i wielu innych miejscach.

Szlak Kultury Wołoskiej – kulturowy wypas owiec w Tatrach

Na terenie Małopolski poprowadzony został Szlak Kultury Wołoskiej, który prezentuje przekrojowo dziedzictwo kulturowe i spuściznę Wołochów od zawsze wpisane w krajobraz górski. Szlak prowadzi przez Gorce, Beskid Sądecki, Śląski, Żywiecki, Mały, Niski, Pieniny, Spisz i Podhale. Znajdują się na nim miejsca, w których odnaleźć można ślady wędrówki Wołochów. Do wyboru turystów oddanych jest 15 szlaków tematycznych, głównie pieszych, ale też dwa rowerowe i jeden samochodowy, prowadzących przez miejsca związane z działalnością pasterską. Trasy są zróżnicowane pod względem długości oraz charakteryzują się różnym stopniem trudności. Z kulturowym wypasem owiec związany jest szlak prowadzący przez dwie najpopularniejsze i niezwykle piękne doliny tatrzańskie. Niespełna 10 kilometrowa trasa piesza prowadzi przez Dolinę Kościeliską i Dolinę Chochołowską ‒ to tutaj na okolicznych polanach prowadzony jest do dziś kulturowy wypas owiec. Wędrując częściowo doliną, częściowo Ścieżką nad Reglami dotrzeć można do Polany Chochołowskiej zachwycającej na wiosnę kwitnącymi krokusami. Szlak prowadzi przez Wyżnią Kirę Miętusią i Niżnią Kominiarską Polanę, gdzie spotkać można pasące się owce. Trasa jest oceniana jako łatwa, a czas przejścia szacuje się na około 4 godziny.

Kulturowy wypas owiec stworzył możliwość działalności bacówkom, w których produkowane są regionalne wyroby z owczego mleka. Wędrując szlakiem w wielu miejscach można zajrzeć do zadymionej bacówki i skosztować oscypka, bryndzy, bundzu czy żętycy.

Udostępnione szlaki turystyczne wyposażone są w miejsca odpoczynku oraz elementy informacyjno-edukacyjne, oznaczone tablicami wytyczającym przebieg szlaku. W wielu miejscach związanych z kulturą wołoską organizowane są festiwale, święta i inne wydarzenia kulturalne.

 

Multimedia



Visitmalopolska.pl - oficjalny portal turystyczny województwa małopolskiego

Visitmalopolska.pl to portal turystyczny prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Małopolska jest jednym z najatrakcyjniejszych turystycznie i najchętniej odwiedzanych regionów w Polsce. To właśnie tutaj został uruchomiony, jeden z pierwszych w Polsce, regionalny system informacji turystycznej (Małopolski System Informacji Turystycznej), którego częścią jest ten portal. Jego zadaniem jest podpowiedzieć turyście, co warto zobaczyć w Małopolsce oraz ułatwić znalezienie informacji o noclegach, wydarzeniach, przyrodzie i zabytkach. 

Co warto zobaczyć w Małopolsce?

Lista atrakcji Małopolski jest długa i różnorodna. Portal Visitmalopolska.pl ułatwia zwiedzanie województwa małopolskiego poprzez prezentowanie informacji o atrakcjach turystycznych poszczególnych miast i regionów, a także ciekawych miejsc danego typu, takich jak muzea, zabytki, szlaki tematycznekultura i rozrywka, przyroda, zdrowie i uroda, podziemne trasy i inne.

Zadbaliśmy również o opisanie atrakcji, z których szczególnie słynie Małopolska - kopalni soli, spływu Dunajcem, term, Szlaku Architektury Drewnianej oraz obiektów wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Przygotowaliśmy także wskazówki dla odwiedzających Małopolskę rodzin z dziećmi, seniorówmiłośników białego szaleństwa i wędrówek - a także wiele, wiele więcej.

Ciekawe miejsca w Małopolsce

Dzięki portalowi Visitmalopolska.pl, bogactwo historyczne i kulturalne regionu, różnorodność oferty turystycznej, mnogość wydarzeń kulturalnych, obiektów turystycznych, tras, szlaków, a także zjawiskowa przyroda, stają się bliższe turyście. Dzięki takim funkcjom portalu jak interaktywna mapa regionów Małopolski, rozbudowane opisy atrakcji i baza danych teleadresowych (m. in. noclegów i Punktów Informacji Turystycznej) może on z łatwością zaplanować zarówno jednodniową wycieczkę, jak i dłuższy urlop. Z kolei aktualizowane na bieżąco moduły Aktualności i Wydarzeń pozwalają zaplanować pobyt w oparciu o aktualne wydarzenia w regionie.

Atrakcje turystyczne w Małopolsce

Portal turystyczny Visitmalopolska.pl to źródło rzetelnych i aktualnych informacji turystycznych dotyczących województwa małopolskiego. Jest on skierowany zarówno do osób odwiedzających Małopolskę pierwszy raz, regularnie powracających tu turystów, jak i mieszkańców poszukujących informacji o aktualnych wydarzeniach w regionie i atrakcjach turystycznych w swojej okolicy. Interesujące informacje znajdą tu osoby poszukujące różnorodnych aktywności - turystyki pieszej, rowerowej, śladami historii, kuchni, religii, sportów zimowych i ekstremalnych, a także miłośnicy historii, kuchni czy turystyki religijnej.

Portal Visitmalopolska.pl to nie tylko najpiękniejsze miejsca w Małopolsce, ale też kompletna baza rekomendowanych adresów (m. in. noclegi, małopolskie atrakcje turystyczne, gastronomia, blogi podejmujące tematykę regionalną). To skarbnica wiedzy i aktualnych danych oraz miejsce dające możliwości prezentacji oferty dla branży turystycznej.

Nie wszystkie małopolskie atrakcje cieszą się taką samą popularnością - jedne są tłumnie zwiedzane, o innych wie garstka pasjonatów, mimo że są nie mniej piękne czy interesujące. Na Visitmalopolska.pl staraliśmy się zaprezentować wszystkie ciekawe miejsca i obiekty. Zachęcamy do korzystania z portalu i wykorzystywania zamieszczonej tu wiedzy do odkrywania najpiękniejszych i najciekawszych miejsc w Małopolsce!

 

 

Verknüpfte Assets